Sint Odamolen in Weert

Deze molen vind je op een van de mooiste plekken waar een molen maar kan staan: langs de Zuid-Willemsvaart in Weert. Hoe mooi de locatie ook moge zijn, de molen zelf staat er helaas wat minder florissant bij. De staat van onderhoud is dusdanig dat de molen als een van de weinige in de regio niet meer draaivaardig, laat staan maalvaardig is. Toch was deze molen een van de laatste die nog altijd productie maalde, tot in de huidige eeuw aan toe. De molen is in particulier eigendom.

De Sint Odamolen in Weert in 2022. Foto: Marko Barendregt

Geschiedenis van de Sint Odamolen

Eind 19e eeuw kocht Wilhelmus Nijs een perceel bouwland in de buurtschap Vrakker en bouwde hier een windmolen. De molen van Nijs werd een van de sierlijkste windmolens van Weert. De molen werd vernoemd naar de kapel Sint Oda even verderop in Boshoven. 

Zoals meer molens in die tijd kreeg ook deze molen te maken met ongelukken. Het was in 1905 toen de houten askop brak en het gevlucht neerstortte. De houten askop en de houten roeden werden toen vervangen voor ijzeren exemplaren. 

Sint Odamolen in 2008. Door Groucho M - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4633812

Wilhelmus overleed in 1922. Zijn zoon Jacques was toen net voor zichzelf begonnen in De Nijverheid in Stramproy. Wilhelmus' weduwe Dorothea Petronella Nijs-Knapen zette het bedijf nog enige tijd voort, totdat hun andere zoon, Leo (Lei) de het bedrijf overnam. Lei Nijs zou nog tot diep in de jarn '50 zonder een zonder stroomlijnwieken uitsluitned op de wind blijven malen, vooral boekweit- en roggemeel. Pas in 1954 werd er een hamermolen en mengketel geplaatst. Rond 1959 werd de binnenroede "verbusseld" en steeg het rendement van de molen. 

Zuid-Willemsvaart. Zicht op het dichtgevroren kanaal met wandelaars en schaatsers erop en op de achtergrond de Odamolen - 1940 - Municipal Archives of Weert, Netherlands - CC BY-SA. https://www.europeana.eu/item/2021639/RO_1204

Het bedrijf ging nogmaals over van vader op zoon in 1961. Wiel Nijs bleef nog decennia lang boekweit en rogge malen, in tijden waarin de ene na de andere windmolen kwam stil te staan. De Sint Oda molen breidde echter uit met een winkel in meel en voeders voor huisdieren. Pas in 2002 werd er voor het laatst gemalen het laatst gemalen, waarna Nijs de molen verkocht. 

Sindsdien heeft de molen vrijwel uitsluitend stilgestaan. En zeker voor molens geldt dat stilstand achteruitgang betekent.

Technische gegevens van Sint Oda in Weert

• Vlucht: 25.85 meter
• Wieksysteem binnenroede Fauël met automatisch regelkleppen. Buitenroede: oudhollands
• As: gietijzeren as
• Vang: Vlaams
• Eén koppel 17der blauwe stenen, één koppel 17der kunststenen

Odamolen, Smeetsmolen, Wilhelmus Hubertusmolen

Ooit stonden er drie windmolens bijna op een rij ter hoogte van de Zuid-Willemsvaart: De Odamolen, en vlak daarnaast de Smeetsmolen en nog even wat verder de Wilhelmus Hubertusmolen. De Smeetsmolen is helaas in de jaren '30 van de vorige eeuw afgebroken. De Odamolen is dus in slechte staat. Laten we hopen dat de Wilhelmus Hubertus niet als enige overblijft.

Suffolkweg St. Odamolen vanaf de Industriekade in 1978. Op de achtergrond rechts de Wilhelmus Hubertus. Daartussen stond vroeger nog de Smeetsmolen, afgebroken in de jaren '30 van de vorige eeuw. Auteursrecht: Korfmacher, J.; Nadere gegevens fotograaf onbekend. Bron: Gemeentearchief Weert.